Haaften in beeld

 

 

 

Op 9 juni1866 heeft er een grote brand gewoed in Haaften, die 65 huizen en het schoolgebouw heeft verwoest. De gedenksteen voor de eerste steen plaatsing uit 1862 van de verwoeste school zit nog ingemetseld in de muur van Waalbandijk 293, het voormalige schoolhuis. De Bovenmeesterwoning op Waalbandijk 295 werd bij de brand gespaard, op wat kleine schade na. De officiële herdenkingssteen van de ramp zit in de voorgevel gemetseld. De herbouwde school achter het pand is inmiddels verbouwd naar twee woonhuizen.

De Bovenmeesterwoning op nummer 295 is op 29 augustus te bezichtigen tijdens een Open Huis van 11 -16 uur.

 

 

 

Bij de voormalige woning van de veerman, stelt de huidige bewoonster op gezette tijden haar ‘Veertuin’ open. Ook op 29 augustus kunt u op deze heerlijke plek genieten van een kopje koffie of thee en wat lekkers.

 

Café het Veerhuis is lange tijd onlosmakelijk verbonden geweest met het veer. De eerst bekende pachter van het veer was E. Klop die het veer bediende vanaf 1879. Hij was tevens eigenaar van het cafe en veerhuis. Hij werd opgevolgd door zijn zoon Philip Klop in 1910. Ene Suiker volgde hem op in 1940, maar hield het maar 3 jaar vol. Hij ruilde de pacht en ook het veerhuis voor een binnenschip. Herman Elfring en daarna zijn zoon Albert namen zowel het veer als café Het Veerhuis over.

In 1958 verkocht Elfring het veer aan Van de Moore maar bleef zelf in Het Veerhuis wonen. Mevrouw Jaantje Elfring-Hoefnagel is de laatst bekende uitbaatster van café. In die periode deed Het Veerhuis niet alleen dienst als café, maar ook als woonhuis voor het gezin met 9 kinderen en als slijterij onderin de kelder.

 

   

 

 

Op 29 augustus zal de kerk open zijn voor bezoekers.

 

In 1031 werd al over een kerk in Haaften geschreven. De huidige kerk van de Hervormde Gemeente Haaften is gebouwd in 1851. Het gebouw beschikte toen nog niet over een orgel, het huidige orgel is in 1893 geplaatst. De buitenzijde van de kerk is grondig gerenoveerd in 1973 en 1995. Het interieur is in 2007 opnieuw ingericht, zoveel mogelijk naar de stijl van 1851.

 

In de toren hangt een eeuwenoude klok, met het opschrift:

* YCK BEN DEN ROEPER VAN VEEL WAARDE KERCKGENOOTEN OP MYNE HELDERE STEM WORD GODES HVYS ONTSLOOTEON *

* GILLIS WIBRANS TOT AMSTERDAM HEEFT MY VERGOOTEN *

* YNT YAAR 1 7 0 2 ALS DE HEER ADRIAAN BOUT HEER VAN HAAFTEN WAS *.

Van de gieter Gillis Wibrans is nog een tweede klok bekend, deze hangt in de Ridderzaal en wordt gebruikt voor de halve uren slag van het uurwerk.

 

 

Aan de zuidwestzijde van de kerk ligt een grafzerk zonder opschrift, daterend uit de 18e eeuw. De geprofileerde voostelling op de zerk verwijst naar een tak van het geslacht De Cock van Haaften. Deze familie bezat de heerlijke rechten van Haaften van 1421 tot 1608 en is van groot belang geweest voor de geschiedenis van de streek. Het wapenschild is dat van het geslacht De Cock, het schilhoofd verwijst naar de tak Van Haaften. Dit wapen werd ook dat van de heerlijkheid en later de gemeente Haaften. Oorspronkelijk stond de zerk op een graftombe pal voor de ingang van de kerk. Omdat men dit onhandig vond is deze verwijderd en is de zerk op de huidige plaats komen te liggen.

 

 

4. Beschermvrouwe, Waalbandijk, tegenover kerk

Dit beeld is in 1999 in opdracht van het Polderdistrict Tieler- en Culemborgerwaard gemaakt door Maria van Riel ter herninnering aan een omvangrijk dijkverbeteringsproject van 32 km Waaldijk dat is uitgevoerd na de hoogwaterperiode in 1995.

 

 

 

In de winter van 1994-1995 dreigen er door gevaarlijk hoog water in Rijn, Maas en Waal dijkdoorbraken, onder andere bij Ochten. Vele plaatsen in de Betuwe, de Bommelerwaard en het Land van Maas en Waal zouden dan tot mogelijk 5 meter onder water komen staan. Als noodmaatregel wordt besloten grote delen van het Rivierenland te evacueren. Deze evacuatie is een van de grootste uit de recente geschiedenis. In januari 1995 werden 250.000 mensen, variërend van vijf dagen tot twee weken, verplicht hun huizen te verlaten. Tot overstromingen kwam het uiteindelijk alleen in Limburg.

 

 

In neo classicistische stijl in 1880 gebouwd voormalig gemeentehuis van Haaften. Het pand verkeert nog vrijwel in originele staat, inclusief de voormalige politiecel, herkenbaar aan de getraliede ramen en ijzeren luiken. De tuinmuren en het brandweerhuisje stammen uit dezelfde tijd. Het schild boven de hoofdingang bevat het gemeentewapen van Haaften.

 

 

 

De voormalige dorpsbrink is karakteristiek voor Haaften. Op dit plein staat een octogonale houten muziektent. Op de kap een koperen windwijzer in de vorm van een bazuinengel.

Tevens vindt u hier de enige nog overgebleven waterpomp, met aan de voorzijde een koperen kraan en aan de zijkant een smeedijzeren slinger en ophanger.

 

   

 

 

Ooit telde Haaften wel elf cafe’s, en daarnaast nog wat clandestiene drinkhuizen. Momenteel is er nog één cafe, het Hart van Haaften. Op 28 en 29 augustus 2015 is dit het middelpunt van REURING.

 

   

 

 

8. Boerderij Goudenstein, Dreef 1

Op een terp gelegen boerderijcomplex uit 1908 (gevelsteen) dat door zijn ligging een oude bouwplaats zichtbaar houdt. Vernoemd naar Kasteel Goudenstein, waar de omgrachting ook naar verwijst. Ondanks enkele wijzigingen aan het achterhuis, zijn de oorspronkelijke vorm en aanleg van het statige voorhuis nog zichtbaar.

 

 

 

 

 

 

9. Toren ruïne van Kasteel Goudenstein, Dreef 7

Al rond het jaar 960 wordt Haaften (als Hoaftens) vermeld in een lijst van bezittingen van de St. Maartenskerk te Utrecht, de voorloper van de huidige Dom. Er is niet veel bekend over het kasteel. Men schat dat het eerste Kasteel Goudenstein gebouwd is in het begin van de veertiende eeuw. Waarschijnlijk is het in 1672 verwoest door Lodewijk XIV, waarbij slechts één zwaar beschadigde toren overeind blijft.

De ruïne is in 1968 gerestaureerd door de toenmalige eigenaar de familie Dutry van Haeften en afgedekt met een spits, naar voorbeeld van torenspitsen die te zien zijn op een oude gravure. De toren werd vervolgens geschonken aan de Stichting Vrienden der Geldersche Kastelen.

De toren staat momenteel op privéterrein en is niet toegankelijk.

 

 

 

   

 

 

Een idee van een aantal kinderen uit Haaften, opgepakt door een aantal enthousiaste Haaftenaren, dat deze zomer vorm heeft gekregen op het terrein van de voormalige CBS Goudenstein. De officiële opening heeft plaatsgevonden op 22 augustus jl. Op 29 augustus zullen er vrijwilligers aanwezig zijn om meer te vertellen over de dorpsmoestuin.

 

 

 

 

 

 

Op het hek van de Oude Algemene Begraafplaats hangt een plaquette die de oorlogsslachtoffers van Haaften herdenkt. Op de begraafplaats is één oorlogsgraf van een soldaat uit het Gemenebest.

 

   

 

Naast de begraafplaats staat een uit circa 1900 daterend grafhuisje van de familie Dutry van Haeften. Op de rood geschilderde ijzeren ingangsdeur is in brons het rijk gedecoreerde wapen Dutry aangebracht, met als inzet het heerlijkheidswapen De Cock van Haaften. De familie Dutry bezat de heerlijkheid sinds 1712 en liet er een aantal malen een landhuis bouwen. De aanleg van de Dreef (na een dijkdoorbraak) in het begin van de 18e eeuw is ook het werk van deze familie.

 

 

 

Voor 1856 stond op de huidige locatie een standerdmolen die in april van dat jaar door brand werd vernield. Hierna werd op deze plaats een ronde stenen stellingmolen gebouwd. In 1949 werd de molen buiten gebruik gesteld en verwaarloosd. Toen de firma Van Tuyl in 1953 eigenaar werd veranderde dit, de molen werd gerehabiliteerd en kwam in 1955 weer in bedrijf. Het is niet bekend hoe de molen is hersteld, waarschijnlijk is hiervoor tweedehands materiaal gebruikt.

Tot 1973 was de molen particulier eigendom. In dat jaar werd de gemeente Neerijnen eigenaar, die de molen in 1975-1976 ingrijpend liet restaureren: metselwerk, stelling deels vernieuwd, groot herstel aan de kap (die om die reden tijdelijk werd verwijderd) en nieuwe roeden. In 1984 is het bovenwiel geheel vernieuwd. De laatste restauratie was in 1991.

 

Momenteel wordt op vrijwillige basis voor veevoer gemalen en is de molen op zaterdagen open van 12 tot 17 uur.

 

 

 

De naam ‘De Blauwe Reiger’ is bedacht door de heer Hattink uit Buurmalsen, toenmalig bestuurslid van vereniging De Hollandsche Molen. Hij had van de oude heer Van Tuyl (de nieuwe eigenaar) gehoord dat deze molen rustiger liep dan zijn vorige molen ‘De Zwaluw’ in Brakel. Omdat deze grote molen aan de Waal staat, leek hem de naam ‘De Blauwe Reiger’ geschikt, omdat dit een inheemse vogel is met langzame vleugelslag, die ook te vinden is aan de waterkant.

 

 

Vanaf de dijk aan de westkant van Haaften kijkt u uit over de Crobsche Waard. In deze prachtige uiterwaard vinden vele (trek)vogels een rustige verblijfplaats. Een deel is daarom beschermd natuurgebied en niet vrij toegankelijk. In het deel dat wel toegankelijk is voor publiek kunt u naar hartenlust struinen op smalle bospaadjes, door weilanden en langs de Waal.

 

 

 

De Crobsche Waard is ook de thuisbasis van Hengelsportvereniging De Elft. En als het in de winter hard genoeg gevroren heeft, van de schaatsbaan van ijsclub De IJsvogels.

 

 

 

Hoewel er geen grond meer gewonnen wordt in de uiterwaard, staat er nog wel een operationele steenfabriek van de firma Wienerberger. Langs de Neerijnse Waalkant hebben eeuwenlang vele steenfabrieken gestaan, alleen de Haaftense resteert nog.

 

 

Bij de voormalige grens tussen Hellouw en Haaften staat een, voor de gemeente Neerijnen qua vorm unieke, hardstenen grenspaal, vermoedelijk 18e eeuws. Opschrift ‘Heerlijkheid Hellouw’.

 

 

 

 

Een voorbeeld van moderne duurzame bouw is de praktijkruimte van De Bata4en uit 2013, met duurzame materialen, warmtepomp installatie, glaspuien met geïntegreerde zonwering en een sedumdak.

 

 

 

De voormalige praktijk annex woonhuis is een voorbeeld van de bouwstijl Bossche School. Het pand is ontworpen door Gerard Wijnen van architectenbureau De Twee Snoeken uit Den Bosch.

 

In de weilanden rond de praktijk vindt u Haaftens meest exotische bewoners: een grote kudde alpaca’s. Onder de naam Alpaca’s of the Lowlands wordt er gefokt met deze dieren. In tegenstelling tot de lama, wordt de alpaca niet primair als lastdier gehouden maar voor de wol. Inmiddels worden ze ook veel gehouden om hun decoratieve waarde. Van de wol van deze kudde worden onder andere anti-allergene ‘Alpacacomfort’ dekbedden gemaakt. De kleding en accessoires van alpacawol die bij de Bata4en / Alpaca’s of the Lowlands verkrijgbaar zijn, komen vooral uit Zuid-Amerika. 

 

 

 

Ooit begonnen als kwekerij, biedt het kassencomplex van Mijdam al weer jaren onderdak aan een veelzijdig tuincentrum. In het kader van de oogstweek kunt u op 29 augustus hier fruit en jam proeven en uitleg krijgen over jam maken. De Vitaminemuur is aanwezig met de verkoop van fruit.

 

 

 

 

Dit multifunctionele centrum bestaat uit twee gebouwen die verbonden worden door een overdekte passage in de vorm van een kas, passend in de kasrijke omgeving. Het ene gebouw biedt onderdak aan twee basisscholen, buitenschoolse opvang en peuterspeelzaal. Met de sportzaal, bibliotheek, dorpshuis en ontmoetingsruimten, biedt het andere gebouw faciliteiten voor vele verenigingen en activiteiten.

 

 

   

 

Het gehele complex is zo duurzaam mogelijk gebouwd, met bijvoorbeeld: zowel in het kasdak geïntegreerde als conventionele zonnepanelen, zonnecollectoren, warmtepomp installatie, biogas installatie, hoge luchtdichtheid, veel daglicht, LED-verlichting, duurzame bouwmaterialen, baksteen uit de plaatselijke steenfabriek en een vegetatiedak.

 

 

Op de vroegere grens tussen Haaften en Tuil geplaatste betonnen paal, vermoedelijk 19e eeuws, met daaronder een ijzeren pin. De paal heeft afgeschuinde hoeken, half bolvormige bovenkant en het opschrift ‘Haaften’.

 

 

 

In de jaren zestig van de vorige eeuw bestonden er plannen om de Kerkewaard op te hogen en er industrie te vestigen. Hiertegen bestond veel verzet, omdat het karakteristieke uiterwaardenlandschap werd aangetast en de afvoercapaciteit bij hoogwater in gevaar kwam. In de loop der tijden zijn er nog diverse ontwikkelingen en plannen geweest, zoals de dijkverzwaring en de mogelijke vestiging van een containeroverslag.

Kunststichting Neerijnen plaatste in 2004 dit ontwerp van Gerry van de Velden om over de Kerkewaard te waken. Een man en twee vrouwen staan te kijken naar wat er staat te gebeuren, de beide benen stevig op de grond en de handen in de zij of op de rug. Afwachtend en nieuwsgierig, maar ook kritisch zo te zien.

In 2011 is het kunstwerk door de kunstenares vernieuwd en aangekocht door de gemeente Neerijnen.

 

 

 

 

Vanaf de jaren dertig van de vorige eeuw werd de teelt van aardbeien, al dan niet onder glas, in Haaften steeds belangrijker, maar er werden ook andere producten verbouwd. Echte tuinbouwbedrijven waren er niet veel. De tuinbouw, waaronder fruitteelt, werd veelal gecombineerd met landbouwbedrijven. De kavels per bedrijf waren zeer versnipperd.In 1958 werd besloten tot de ruilverkaveling Tielerwaard-West, waarbij Tuil en Haaften werden aangewezen als locaties voor glastuinbouwcomplexen voor groente- en fruitteelt. Naast groenten en fruit, hebben een aantal bedrijven zich ook verder gespecialiseerd in de bloementeelt. Naast diverse glastuinbouwcomplexen vinden we in en rond Haaften gelukkig ook nog teelt in de open lucht van zowel hard als zacht fruit (oa. appels, peren, frambozen, kruisbessen, bramen, rode bessen).